Difenbahiya (Dieffenbahia spec.-Araceae)
Ev ve işyerlerimızde özel bir köşe ayırdığımız difenbahiya ithal çiçeklerin en zararlısıdır. Bitkide değişik saponozitler, alkaloitler, proteolitik enzimler, siyanogenetik heterozitler, okzalik asit ve kalsiyum okzalat billurları bulunmaktadır. Yaprakları kırıldığında beyaz renkli bir lateks akar.
Difenbahiyada bulunan kalsiyum okzalat billurları ve okzalik asit, zehirlenme tablosunun ana sebebi olarak görülmektedir. Kalsiyum okzalat billurları 250 mm boyunda ince uzun kristal demetleri (rafit demetleri) halinde özel şekilli hücrelerde bulunmaktadır. Özel hücrelerin üst ve alt çeperleri ampul şeklindedir. Herhangi bir basınç tatbiki (yaprağın elle ovulması, koparılması, çiğnenmesi gibi…) halinde rafitler adeta yaydan fırlayan ok gibi hücre dışına çıkarlar. Bu esnada, hücre içinde bol miktarda bulunan okzalik asit de hücreden rafitlerle beraber boşalır.
Literatürde difenbahiya ile meydana gelen çok sayıda vaka kayıtlıdır. Bunlardan birkaçını görelim ve bitkinin zararını öğrenelim.
On üç yaşlarında bir öğrenci difenbahiya yaprakları ile oynarken, yapraktan fışkıran lateks sağ gözüne kaçar, derhal şiddetli bir ağrı başlar, hastaneye ulaşıncaya kadar göz kapanır.
Evde bulunan difenbahiyanın her nasılsa kırılan yaprağını koparmak isteyen bir kişinin gözüne lateks kaçar şiddetli kızarma meydana gelir, ardından göz kapanır. Kornea incelendiğinde, batmış rafitler görülür.
Lateksin göze kaçması şeklinde başlayan yukarıdaki tablolar, lateks fazla değilse 3-4 hafta içinde kendi kendine geriler. Tabi bu arada çekilen ağrı ve diğer rahatsızlıkları unutmamak gerekli.
Difenbahiyanın çiğnenmesi veya yenmesi ile görülen vakalarda ise şu tablo görülür: Ağız mukozasında şişme, kızarma, yaralar meydana gelmesi, yanma ve şiddetli acı, yutma güçlüğü, ses kaybı, sindirim sisteminde ödem, mide mukozasında tahribat.
Tabloların öncelikle rafitlerin ağız ve boğaz mukozasındaki mast hücrelerine girip histamin salgılanmasına, diğer belirtilerini ise okzalik aside bağlı bir zehirlenmeye ait olduğu düşünülmektedir.
Hatif zehirlenmelerde tablo kendi kendine geri dönebilir. Fazla miktarda çiğnenmişse tedavi gereklidir.
